Saad

 कुल गार्हस्थ्य उत्पादन Gross Domestic Product (GDP) --------- एक निश्चित अवधिमा (प्रायः एक बर्षमा) कुनै पनि देशको सीमाभित्र उत्पादन भएका  सम्पूर्ण अन्तिम वस्तु  तथा सेवाहरुको मौद्रिक मान लाई कुल गार्हस्थ्य उत्पादन भनिन्छ। कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको मापनमा कच्चा पदार्थ तथा मध्यस्थ वस्तुहरुको मूल्यलाइ समाबेश गरिदैन। कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको मापनमा दोहोरो गणना नहोस भन्नका लागि मध्यस्थ वस्तुहरुको मूल्यलाइ समाबेस गरिदैन।अन्तिम वस्तु तथा सेवा भन्नुको अर्थ अन्तिम उपभोगका लागि प्रयोग हुने वस्तु तथा सेवाहरु हुन्। कुल गार्हस्थ्य उत्पादन मापन गर्दा सम्पूर्ण वस्तु तथा सेवाहरुको सम्बन्धित बजार मूल्यले गुणन गरिन्छ र योगफल निकालिन्छ। यसको मापन केवल देशको सिमानाभित्र उत्पादित वस्तु तथा सेवाहरुको योगफल हो र देशबाहिरबाट प्राप्त हुने स्रोतहरु जस्तै विप्रेषण, पेन्सन आदि यसभित्र पर्दैनन्।    कुल गार्हस्थ्य उत्पादनका विशेषताहरु (Characteristics of Gross Domestic Product) **यो अन्तिम वस्तु तथा सेवाहरुको मौद्रिक मापन हो। **कुनैपनि देशको भैगोलिक सिमा भित्र रही उत्पादित वस्तु तथा से...

  Gross Domestic Product (GDP) The monetary value of all final goods and services produced within a country's borders over a period of time (usually one year) is called gross domestic product. The price of raw materials and intermediaries is not included in the measurement of GDP. The price of intermediate goods is not included in the measurement of gross domestic product to avoid double counting. Final goods and services mean goods and services used for final consumption. When measuring gross domestic product, the total market value of all goods and services is multiplied and the sum is calculated. It is measured only by the sum of goods and services produced within the country's borders and does not include resources received from outside the country such as remittances, pensions, etc. Characteristics of the Gross Domestic Product ** This is the final monetary measure of goods and services. ** Only goods and services produced within the geographical boundaries of any country ...

 नेपालमा डच डिजिजको सम्भावना      डच रोग नेदरल्यान्ड्समा देखा परेको आर्थिक समस्याबाट आएको महत्वपूर्ण अवधारणा हो। अर्थशास्त्रीहरुले कुनै विरोधाभासपूर्ण अवस्था चित्रण गर्न प्रयोग गर्ने एउटा चर्चित अवधारणा डच डिजिज (डच रोग) हो। खासगरी अर्थतन्त्रको कुनै एउटा क्षेत्रमा भएको अत्याधिक विस्तार तथा विकासले दीर्घकालमा देशको समग्र अर्थतन्त्रमा विभिन्न नकारात्मक असरहरु निम्त्याई समग्र अर्थतन्त्रलाई नै रोगी बनाउँछ भनेर देखाउने अवधारणा डच डिजिज हो वा त्यसप्रकारको अवस्था देखाउन डच डिजिज अवधारणा प्रयोग हुन्छ। डच डिजिज अबधारणाको उत्पत्ति डच डिजिज शब्द पहिलोपटक The Economist नामक म्यागजिनले प्रयोग गरेको थियो । म्यागजिनले सन् १९७७ मा नेदरल्यान्ड्समा सन् १९६० को दशकमा भएको समस्यालाई वर्णन गर्न शब्द प्रयोग गरेको थियो। नेदरल्यान्ड्समा सन् १९५९ मा ठूलो प्राकृतिक ग्यासको भण्डार फेला पर्यो र त्यसका कारण नेदरल्यान्ड्सले अत्याधिक मात्रामा तेलको निर्यात बढायो, जसबाट त्यो बेलाको डच मुद्रा ग्युल्डर (Guilde) को मूल्य निकै बढ्यो (डच मुद्रा अत्याधिक Appreciate भयो)। यसले गैर-तेल सामानहरूको डच न...

  बैंक नै बन्द गर्नुपर्नेसम्मका घटना भएपछि बैंक तथा बित्तीय संस्थामा जोखिम न्यूनिकरण गर्ने उद्देश्यले बासेलको शुरुवात भएको थियो । स्वीजरल्यान्डमा कार्यालय रहेको वासेल सबै देशका केन्द्रीय बैंकको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्जाल हो। बासेल स्वीटजरल्याण्डको जनसंख्याको दृष्टिकोणले तेस्रो ठूलो शहरको नाम हो । यो फ्रान्स र जमर्नीको सीमा नजिकै अबस्थित छ सन् १९८० को दशकमा अमेरिका लगायत विश्वका कयौँ देशका बैंक तथा वित्तीय संस्थामा संकटको अवस्था देखा पर्याे । त्यसपछि विश्वव्यापी रुपमा वित्तीय क्षेत्रमा स्थिरता कायम गर्ने प्रयास त भयो तर बैंकिङ क्षेत्रमा भने जोखिम बढ्दै गयो । यस्ता घटनाबाट बैकिङ क्षेत्रलाई  जोगाउन नियमन र सुपरिवेक्षण अझ प्रभावकारी तरिकाले गर्नुपर्ने निचोड निकालियो र, त्यसका लागि सन् १९७४ मा एउटा समिति पनि गठन गरियो । उक्त १० राष्ट्रका केन्द्रीय बैंकका गभर्नरहरुको समितिले बासेल वान को प्रारुप जारी गर्याे । बासेलमा बैठक बसेकाले पछि यस समितिलाई ‘बासेल कमिटी अन बैकिङ्  सुपरभिजन’ भनेर नामाकरण गरियो । बासेल – १ वासेल समितिले पहिलो पटक सन् १९८८ मा वासेल वान ल्याएको थियो । वासेल वानको ...

  1    नेपालकाे बैंकिङ क्षेत्रमा अवसरहरु > उदारिकृत आर्थिक प्रणाली र खुला बजार नीति  > कम लागतमा जनशक्तिको उपलब्धता  >न्यून सञ्चालन लागत  > आधुनिकीकरण र प्रविधिको उच्चत्तम विकास तथा प्रयोग  >बैंकिङ चेतनामा अभिवृद्धि तथा बचत गर्ने बानिको विकास  >कम लागतमा निक्षेपको उपलब्धता  >आयमा वृद्धि भई रोजगारीको सिर्जना  > विप्रेषणको उच्च प्रवाह  >केन्द्रिय बैंकको उल्लेखनीय सहयोग  >AML,BOP तथा अन्य आवश्यक ऐन नियमहरुको उपलब्धता  > शुल्कमा आधारित व्यवसाय र एजेन्सीको कार्यमा वृद्धि  >वित्तीय पहुँच र वित्तीय साक्षरतामा अभिवृद्धि आदि। अरु थपौ है!........ #  पछिल्लो समय  बैंक तथा बित्तीयकाे निष्क्रिय कर्जा बढ्नुका कारणहरु:-  >नातावादले गर्दा प्रक्रिया पूरा नहुँदै कर्जा वितरण गर्नु  >नयाँ क्षेत्रमा लगानी गर्दा ऋणिको क्षमताको बारेमा ध्यान नदिनु >कर्जा समितिको निर्णयलाई बेवास्ता गरि कर्मचारी र ऋणिको मिलेमतोमा कर्जा वितरण गर्नु >धितोको अधिक मुल्यांकन हुनु,प्रशस्त मार्जिन नर...

 १७.                    ग्राहक नै बैंकका मेरुदण्ड हुन ग्राहकमुखी बैकिङ सेवा :   बैंक तथा बित्तिय संस्थहरुले आफ्ना ग्राहकहरुको चाहाना तथा आवश्यकता अनुसार सेवा सुबिधा उपलब्ध गराउनु नै ग्राहक मुखी बैंकिङ सेवा हो।  बैंकले ग्राहकबाट निक्षेप संकलन गर्ने ,कर्जा प्रवाह गर्ने तथा रकम स्थानान्तरण गर्ने ,सेफ डिपोजिट भल्ट आदि जस्ता प्राथमिक सेवा प्रदान गर्ने गर्दछ। यस्ता सेवाहरु प्रदान गर्दा अति सरल सहज र शिघ्र रुपमा गर्ने र ग्राहकलाइ बैंकिङ सेवा बाट सन्तुष्ट  बनाउने अवधारणा नै ग्राहक मुखी बैंकिङ सेवा हो। बैंकिङ ब्यवसायमा ग्राहकमुखी बैंकिङ सेवाको महत्त्व तथा आवश्यकता :  ग्राहक मुखी बैंकिङ सेवामा  3H अर्थात : Head To Head ( ग्राहकलाइ ब्याक्तिगत किसिमले सेवा दिने ) Heat To heart ( ग्राहकलाइ बैंक सँग आत्मीय बोध गराउने )  Hand To Hand (बैंकको तर्फबाट कर्मचारीले बैंकमा आउने प्रत्येक ग्राहकलाई उसको उदेश्य अनुसारको सेवा दिने) को बिशेष महत्त्व हुन्छ। -बैंकमा आबद्द ग्राहकहरुलाइ पुर्ण सन्तुष्टि प्रदान गर्न -ग्राहकहरुलाइ...

  कर्जा: एक पक्षले अर्को पक्ष सँग निश्चित समयपछि ब्याज सहित रकम फिर्ता गर्ने गरि लिएको रकमलाइ कर्जा भनिन्छ ।बैंक तथा बित्तिय संस्थाले कर्जा प्रवाह गर्दा ॠणिको निम्न कुराहरुमा ध्यान दिनुपर्द्छ: -ॠणिको ॠण तिर्न सक्ने क्षमता  -कालो सुचिमा परे नपरेको  -अन्य बैंक बित्तिय संस्थाबाट ॠण लिए नलिएको  -आम्दानीको स्रोतको दिगोपना -व्यसायिक निरंतरता  -धितोको पर्याप्तता तथा सुरक्षा  -धितोको बजारीकरण जस्ता पक्षहरुमा बिशेश ध्यान दिनुपर्दछ। बैंकले कर्जा प्रवाह गर्नु अघि अनुसरण गर्ने सिद्धान्तहरु देहाय बमोजिम छन : १.तरलताको सिद्धान्त: यस सिद्धान्त बमोजिम बैंकले सबै संकलित निक्षेपलाइ कर्जामा परिणत नगरी केही रकम तरलताको रुपमा राखेर मात्र कर्जा प्रवाह गर्नुपर्द्छ। जस्तौ: कर्जा प्रवाहमा कर्जा निक्षेप अनुपात ९०%  रहेको छ। २.मुनाफाको सिद्धान्त : बाणिज्य बैंक मुनाफामुखी संस्था हो।बैंकले मुनाफा योग्य परियोजनामा कर्जा प्रवाह गर्नुपर्द्छ् तर कर्जा प्रवाह गर्दा नियामक निकायले (NRB) तोकेको सिमा ४.४% स्प्रेड दर नघाउनु हुँदैन। ३.लगानी बिबिधिकरणको सिद्धान्त : यस अन्तर्गत कर्जा प्रवाह ग...

तहगत बैंकिङ प्रणाली : बैंकिङ प्रणालीलाई विभिन्न आधार (कार्य ,कार्यक्षेत्र ,पुँजी ,आकार ) मा विभिन्न तहमा वर्गीकरण गरि इजाजत दिने प्रणाली नै तहगत बैंकिङ प्रणाली हो। तहगत बैंकिङ प्रणालीले प्रत्येक तहका बित्तिय संस्थाहरूले गर्ने कार्यको आधारमा उनीहरुलाई इजाजत दिने कुरामा जोड दिन्छ।  नेपालमा बि स २०६० सालमा आएको BAFI ले पहिलोपटक बैंकिङ प्रणालीलाई तहगत रुपमा ४ तहमा बिभाजन गरेको थियो। हाल BAfia act 2073 अनुसार बर्गिकृत छन। नेपालमा बैंक तथा बित्तिय संस्थाहरुको वर्गीकरणका आधार मुख्यतया न्युनतम चुक्ता पुँजी भएतापनी अन्य आधार निम्न रहेका छन : -बैंकको कारोबार क्षेत्र  -कारोबार गर्ने समयावधि  -बैंक बित्तीय संस्थाको भौगोलिक क्षेत्र  -आधार कार्यप्रकृती  -कारोबारको किसिम आदि।  वर्गीकरणको आधारमा :  क बर्ग :  - वाणिज्य बैंकलाइ क वर्गमा राखियो। जसको न्युनतम चुक्ता पुँजी रु ८०० करोड रहेको छ। -आकारमा सबैभन्दा ठुला Bank  -साधारणतया : short tearm deposit गरि short tearm loan प्रवाह गर्छन। ख वर्ग : -बिकास बैंकलाइ "ख" बर्गमा राखिएको छ। यिनिहरुको चुक्ता पुँजी रि २५० ...

निक्षेप  : कुनै ब्याक्ती ,व्यवसायीक संघ संस्थाले सुरक्षा र प्रतिफलको उदेश्यले बैंकमा खाता खोली जम्मा गरेको मुल धनलाई (रकम ) निक्षेप भनिन्छ।  व्याज वा बिना ब्याज दिने गरि बैंक वा बित्तिय संस्थाको चल्ती मुद्दती बचत तथा कल खातामा ग्राहक मार्फत जम्मा भएको रकमलाइ निक्षेप भनिन्छ। वाणिज्य बैंकको निक्षेप परिचालन प्रक्रिया : क) निक्षेप परिचालन योजना बनाउने : यश अन्तर्गत BFIS हरुको निक्षेपको आधार ,राष्ट्रिय बचत दर ,समष्टिगत आर्थिक सुचक ,बैंकको आन्तिरिक कार्यबिधी  तथा रणनीति ,NRB Drictive ,BAfis सम्बन्धि ऐनमा भएको ब्यवस्था अनुसार लगानीका सिधाान्तको मध्यनजर गर्दै कुन क्षेत्रमा कस्तो प्रकृतिको कसरी कति सम्म निक्षेप परिचालन गर्ने भन्ने योजना बनाइन्छ। ख) विभिन्न प्रोडक्टहरुको निर्माण : योजना अनुरुप निक्षेप परिचालनको लागि कर्जाका प्रोडक्टहरु तथा लगानीका प्रोडक्टहरुको निर्माण गरिन्छ। यसरी प्रोडक्ट निर्माण गर्दा अल्पकालीन दीर्घकालीन निक्षेपको विश्लेषण गर्दै प्रोडक्ट निर्माण गर्नुपर्दछ। ग) वास्तविक निक्षेपको परिचालन : यस अन्तर्गत निर्माण गरिएका प्रोडक्टहरुमा जोखिमरहित दिगो हुने गरि सम्बन्ध ...

पुँजी, सिप, उद्यमशीलता, उपकरण र प्रविधिको संयोजन गरी वस्तु तथा सेवाको उत्पादन गर्ने आर्थिक क्षेत्र नै उद्योग हो । यो आधुनिक अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हो । औद्योगिक विकासले गति लिन नसक्दा नेपालको कुल गार्हस्थ उत्पादनमा उत्पादनमूलक उद्योगको योगदान न्यून रहेको छ । मुलुकको औद्योगिक विकासमा देखिएका समस्याहरू यस प्रकार छन् ! *नीतिगत अस्थिरता कायम रहनु, *लगानी र उद्योगमैत्री नीतिको अभाव रहनु, *उद्यमशीलता र स्टार्ट अपलाई प्रोत्साहन गर्ने नीतिको अभाव हुनु, *उद्योग क्षेत्रको विकासका लागि सरकारले घोषणा गरेका छुट *सुविधा प्राप्तिमा कठिनाइ हुनु,  *औद्योगिक पूर्वाधारको अभाव रहनु, *पुँजी र दक्ष जनशक्तिको अभाव कायमै रहनु, *ब्याजदर महँगो हुँदा लगानी निरुत्साहित हुनु, *जग्गाको माग र मूल्य वृद्धिसँगै उद्योगका लागि जग्गा प्राप्तिमा समस्या हुनु, *आयातित कच्चा पदार्थमा आधारित उद्योगहरूको सङ्ख्या उच्च रहनु, *नेपाली उत्पादनको निर्यातका लागि सहज वातावरण बन्न नसक्नु, *बजारको अनिश्चतता कायमै रहनु, *मालवस्तुको अवैध पैठारीका कारण नेपाली बजारमा नेपाली उत्पादनले स्थान पाउन नसक्नु, *भौगोलिक विषमता, भूपरिवेष्टितता र स...

 Good For Payment Cheque चेकमा लेखिएका रकम भुक्तानी गनन सुनननितता प्रदान गनन भुक्तानी योग्य छ भनन सम्बखित बैंकले  प्रमाखतत गरेको चेकलाई गुड फर पेमेन्ट चेक भननन्छ । यस्तो चेक बनाउन िातावालालेआफ्नो िातामा  चेकमा लेखिने रकम जम्मा गरी चेक कानिन्छ । यो चेक बैंकले के नि शुल्क नलएर प्रमानित गरेको हुन्छ ।  यस्तो चेक नलई आउनेलाई बैंकले तोनकएको समय नभत्र भुक्तानी नदन बैंक वाध्य हुनेछ । अरु चेकमा जस्तो गुड फर पेमेन्ट चेकमा भुक्तानी नहुने डर हुुँदैन । नकननक, बैंकले यस्तो चेक जाुँच गने  क्रममा नैिातामा मौज्दात भए नभएको, िस्ताक्षर वा नमनत नमले ननमलेको, अंक र अक्षरमा फरक परे  नपरेको लगायतका नवषयमा यनकन गररसके को हुन्छ । साथै गुड फर पेमेन्ट चेक बराबरको रकम  सम्बखित िातामा नै रोक्का गररएको हुन्छ वा अन्य आन्तररक िाता (मानजनन िातामा) िर ान्सफर गररएको  हुन्छ । यसथन, गुड फर पेमेन्ट चेकलाई नवत्तीय कारोबारमा नगदसरि मान्यता र नवश्वास गररन्छ । गुड फर पेमेन्ट गने चेकको साथमा ननवेदन नदएपिात् नननित शुल्क नलएर बैंक तथा नवत्तीय संस्थाले सो  चेकलाई गुड फर पेमेन्ट भनी प्रमा...

  वित्तीय कारोबार गर्ने बैंकिङ क्षेत्रभन्दा बाहिरका संस्थाहरुलाई छायाँ (स्याडो) बैंकिङ भनिन्छ । यस्ता संस्थाहरुले ठुलो मात्रमा वित्तीय कारेबार गरिरहेका हुन्छन् । नेपालमा स्याडो बैंकिङको नियमनकोे लागि छुटै निकाय छैन । हाल स्याडो बैंकिङको नियमन अर्थमन्त्रालयले नै गरिरहेको छ ।  नेपालमा स्याडो बैंकिङमार्फत ठुलो मात्रामा पुँजी परिचालन भइरहेको छ । कर्मचारी संचयकोष नागरीक लगानी कोष र सरुकारले हालै मात्र लागु गरेको सामाजिक सुरक्षा कोष स्याडो बैंकिङको कारेबार गर्ने ठुला संस्थाहरु हुन् । यी विभिन्न स्याडो बैकिङको कारोबार गर्ने संस्थाहरुले नेपालमा अर्बौँ रकमको कारोबार गरीरहेका छन् । यसरी स्याडो बैंकिङको काम गर्ने संस्थाहरुमा जम्मा भएको पुँजी बैंक खातामा नै जम्मा भएमा बैंकहरुले निक्षेपको रुपमा परिचालन गर्न पाउँछन् । यस्तो भएमा बैंकिङ क्षेत्रका लागि खासै चुनौति देखिँदैन । यसका अलवा यि संस्थाहरुले उत्पादनमुलक तथा पुर्वाधारको क्षेत्रमा लगानी गरेमा पनि पुँजी निर्माण सघाउ पुग्दछ । पुँजी निर्माण हुनु भनेको निक्षेपको लागि पनि बाटो खुल्नु हो ।  तर नेपालमा पछिल्लो समय नेपाल राष्ट्र बैंकले बैं...

1.कर्जा अपलेखन:- >BFIs ले प्रदान गरेको कर्जा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको अभिलेख मा आएको हुन्छ,उक्त अभिलेखलाई हटाउने कार्य लाई नै कर्जा अपलेखन भनिन्छ। >बैंकले कर्जा सकार गरेमा आफुले कर्जा नोक्सानी व्यवस्थामा रहेको कोषबाट कर्जा चुक्ता गर्दा  ऋणिले ऋण चुक्ता गर्दा कर्जा असुलिन्यायधिकरण मार्फत कर्जा असुली अन्तर्गत धितो लिलामी हुँदा कर्जा अपलेखन हुने गर्दछ। 2.कर्जा अपलेखन निम्न कारणले गरिन्छ:- >ideal सम्पत्ति लाई न्यूनीकरण/हटाउन का लागि  >bfis को नाफालाई वृद्धि गर्नका लागि  >व्यावसायिक कार्य निरन्तर सञ्चालनका लागि  >निस्कृय कर्जा सम्पत्ति को मात्रा थाहा पाउनका लागि  >जोखिम न्यूनीकरण गर्नका लागि  >करको दायित्व न्यूनीकरण गर्न >कर्जा प्रदान गरिएको ऋणि लाई प्रभावकारी नियमन निरीक्षण गरि बाकी कर्जा लाई असल कर्जामा राख्नका लागि  >Loan loss provision मार्फत कर्जा अपलेखन गरि ऋणि लाई कालो सुचिमा राख्नका लागि आदि। 3.निष्कर्ष:- कर्जा अपलेखन गर्नाले provision को कोषबाट वा ऋणिको धितो बाट वा ऋणिले आफैं वा अरुको सम्बन्धित व्यक्तिले ऋण चुक्ता गरि...

 Asset management refers to the strategic management of a company's assets (including financial, physical, and intangible assets) to optimize returns and minimize risks. Asset management activities may include financial planning, budgeting, and forecasting, as well as the acquisition, depreciation, and disposal of assets. In the financial services industry, asset management typically refers to the management of investment portfolios, such as mutual funds, exchange-traded funds (ETFs), and pension funds, by professional asset managers. These managers invest funds on behalf of their clients in a diversified range of assets (including stocks, bonds, real estate, and commodities) to achieve the clients' investment objectives and maximize returns. Asset management also encompasses the maintenance and upkeep of physical assets, such as machinery, equipment, and property, to ensure that they remain functional and productive throughout their lifecycle. The goal of asset management in t...

 The banking history of Nepal dates back to early 20th century. The first commercial bank, Nepal Bank Limited, was established in 1937 with support from the British government. After the establishment of Nepal Rastra Bank (NRB) in 1956, the central bank of Nepal, the banking sector in Nepal grew at a faster pace. In 1966, Rastriya Banijya Bank, a government-owned commercial bank, was established with the aim of providing banking services to rural areas. In the following decades, several other commercial banks were established, including Nepal Investment Bank, Everest Bank, Standard Chartered Bank, and Nepal SBI Bank, among others. In the 1990s, the Nepalese government introduced various reforms in the financial sector, including the liberalization of the sector and the establishment of Nepal Stock Exchange to promote investment in the country. In recent years, the banking sector in Nepal has grown significantly with the establishment of several new banks and financial institutions....